Vandaag is het de nationale vrijwilligersdag. We bedanken iedereen die zich vrijwillig inzet voor anderen. Ik vind het geweldig hoeveel mensen vrijwilligerswerk doen in Nederland, met name op school en bij de sportvereniging. Toch laat onderzoek zien dat vrijwilligersaantallen in de hele westerse wereld dalen. Lucas Meijs en collega’s deden onderzoek wat mensen tegenhoudt om vrijwilligerswerk te doen. Ze schreven er begin dit jaar over op SocialeVraagstukken.nl onder de titel “Vrijwilligerswerk zou niet ‘cool’ zijn”.
Niet-vrijwilligers
De meest genoemde redenen om geen vrijwilligerswerk te doen, zijn een slechte gezondheid, tijdgebrek en gebrek aan belangstelling. Mensen zijn minder geneigd om traditionele vormen van vrijwilligerswerk te doen. In plaats daarvan zoeken ze gevarieerde vrijwilligersrollen voor een korte periode.
De onderzoekers concludeerden dat de waarschijnlijkheid dat iemand vrijwilligerswerk gaat doen gerelateerd is aan zijn of haar bereidheid, beschikbaarheid en capaciteiten voor vrijwilligerswerk.
Niet-vrijwilligers kunnen verleid worden tot vrijwilligerswerk als:
- Het vrijwilligerswerk aantrekkelijk (‘cool’) is
- Ze op ieder moment kunnen stoppen zonder consequenties
- Het dichter bij hun woonplek zou plaatsvinden
- Als er trainingen gegeven zou worden
Niet-vrijwilligers zijn vaak onwetend van nieuwe trends in vrijwilligerswerk, zoals incidenteel en online vrijwilligerswerk. Tot zover de onderzoekers.
Flexwilligers
In Nederland zijn er steeds meer nieuwe vormen van vrijwilligerswerk. Bij Amnesty kan je online brieven schrijven om misstanden tegen te gaan en via NLvoorElkaar.nl en WeHelpen.nl kan je aanbieden om anderen te helpen met bijvoorbeeld klusjes. Een nieuw initiatief is VraagApp. Vrijwilligers beantwoorden via de app alledaagse vragen van kwetsbare Nederlanders, bijvoorbeeld mensen met een lichte verstandelijke beperking of laaggeletterden. Wij noemen onze vrijwilligers ook wel flexwilligers.
Vrijwilligers geven bij het installeren van VraagApp aan welke soort vragen ze willen beantwoorden, zoals vragen over het Openbaar Vervoer, brieven, regels en wetten of het huishouden. Op het moment dat een vragensteller een getypte of ingesproken vraag verzendt gaat er naar 3 vrijwilligers een notificatie. De eerste vrijwilliger die de vraag accepteert komt in een chatcontact met de vragensteller. Wordt de vraag niet binnen 3 minuten geacepteerd, dan gaat de vraag naar 3 andere vrijwilligers. Etc. Binnen een paar minuten kan de vraag zo beantwoord zijn en weet de vragensteller wat hij moet doen.
VraagApp is een voorbeeld dat appelleert aan alle eerder genoemde verleidingsmaatregelen voor niet-vrijwilligers. Het is aantrekkelijk (‘hip’); vrijwilligers bepalen zelf of ze tijd, zin en de capaciteiten hebben om een vraag te beantwoorden; ze kunnen op ieder moment stoppen met het werk en ze kunnen het doen op iedere plek waar ze maar zijn. Zou dat een verklaring zijn voor het feit dat er zonder een grote publiekscampagne, sinds de lancering begin oktober al meer dan 110 vrijwilligers zijn?
Transformatie vrijwilligersprocessen
Een ander aspect waar VraagApp zich in onderscheidt ten opzichte van traditionele vormen van vrijwilligerswerk is een transformatie van de processen rond de vrijwilliger, zoals de wijze van werving, selectie en beoordeling van de vrijwilligers. Er zijn geen selectiecriteria, er is geen training, er wordt geen Verklaring Omtrent het Gedrag gevraagd en er zijn geen vrijwilligerscoördinatoren die jaarlijkse beoordelingsgesprekken voeren. We weten niet de achternaam van de vrijwilliger, laat staan zijn adres of cv. Het contrast kan eigenlijk niet groter met mijn eigen tijd als vrijwilliger bij de Kindertelefoon. Wat we wel doen? We benutten technologie om de kwaliteit van de vrijwilligers en hun antwoorden te bewaken, evenals de veiligheid van de vragenstellers. Gecombineerd met het basis vertrouwen dat we hebben dat vrijwilligers zelf het beste weten welke vragen ze wel of niet kunnen beantwoorden.
Mensen die vrijwilliger willen worden kunnen dat alleen door uitgenodigd te worden door iemand die VraagApp al gebruikt. Zo is de bestaande community verantwoordelijk voor aanwas van nieuwe vrijwilligers. We weten het 06-nummer van de vrijwilliger, door wie hij is uitgenodigd, monitoren alle gesprekken, kunnen vrijwilligers meer of minder notificaties sturen en tijdelijk of definitief blokkeren. Daarnaast hebben we vele kleinere maatregelen genomen om de kwaliteit en veiligheid te bewaken. In het nieuwe jaar zullen we daarnaast een reviewsystematiek gaan implementeren.
De training van de vrijwilligers behelst momenteel niet meer dan dat we tijdens de installatieprocedure aandacht vragen voor onze 4 gouden regels. In de praktijk zien we dat daar mogelijkheden tot verbetering liggen. De regels, zoals ‘gebruik korte zinnen’ of ‘accepteer alleen een vraag als je tijd hebt om die te beantwoorden’, worden niet door iedereen automatisch toegepast. De komende weken zullen we daarom de regels uitgebreider behandelen op onze website en middels notificaties specifieke vrijwilligers feedback geven welke gouden regel ze meer aandacht moeten geven. Zo kunnen we de competenties van de vrijwilligers vergroten. Niet alleen in het belang van de vragenstellers. Maar ook –en dat weten we dankzij het onderzoek van Meijs en collega’s – invulling geven aan de behoeften van de vrijwilligers zelf en zo de daling van het aantal vrijwilligers tegengaan.
Vrijwilligers van VraagApp en die groeiende groep flexwilligers van Nederland: bedankt!