(over)leven in een digitaal tijdperk
Taal en taalbegrip bij mensen met een lichte tot matige verstandelijke beperking is onderontwikkeld (er is vaak sprake van analfabetisme). De talige wereld is een complexe wereld die wordt gedomineerd door lange zinnen met komma’s en voegwoorden. Tekst verliest, door de ogen van iemand met een beperking, zijn conceptuele kwaliteiten en wordt vaak letterlijk geïnterpreteerd. Miscommunicatie kan leiden tot onbegrip en verwarring, maar neemt ook grotere risico’s met zich mee en kan bijvoorbeeld leiden tot financiële, fysieke, of sociale schade.
- Mensen interpreteren de post niet goed en bouwen een betalingsachterstand op.
- Mensen vatten een uitspraak of opmerking verkeerd op en raken in onenigheid.
- Spam wordt niet voldoende gefilterd, waardoor digitale onveiligheid ontstaat.
- Tijdens een bezoek aan een arts kan iemand niet voldoende verwoorden wat de fysieke klachten zijn.
- Mensen verdwalen in het keuzemenu van een telefonische helpdesk.
De digitalisering zorgt ervoor dat we meer en meer afhankelijk zijn van communicatie met computers in plaats van met mensen. We kunnen het gemeentehuis niet zomaar meer binnenlopen, maar moeten eerst een afspraak maken middels een digitaal loket. Financiën worden geregeld door middel van internet bankieren. Het “pin only” beleid verspreidt zich als een olievlek. Op de stations maken de loketten plaats voor kaartautomaten. Allemaal ontwikkelingen die zich uiten in meer en meer begrijpend lezen van confectie taal. Het ontbreken van de menselijke component in al deze nieuwe ontwikkelingen beperkt de mogelijkheden zelfstandig te functioneren voor hen die de taal niet (voldoende) spreken en begrijpen. Dit zal in de toekomst alleen maar toenemen.
“Voor je het weet, heb je vier telefoonabonnementen afgesloten en er is niemand die je daar voor waarschuwt.” – Zembla, Liesbeth kan het niet meer volgen
Daarbij speelt dat mensen met een verstandelijke beperking het lastig vinden om ‘het concept’ te onderscheiden van een ‘specifieke’ situatie. Dat iemand met de trein naar zijn ouders kan, betekent niet dat hij of zij per trein naar iedere willekeurige plek kan reizen. Dit laatste vraagt om een nieuw traject aan ondersteuning en oefening.
* In 2015 onderzochten Beatrijs Voorneman, Lotte Jacobse (beide Reframing Studio) en ondergetekende in opdracht van Amerpoort hoe technologie de zelfstandigheid van mensen met een lichte tot matige beperking kan vergroten. Daarvoor werd eerst onderzocht hoe de context van deze mensen er in 2020 uit zou zien. Hierbij werd de wetenschappelijk onderbouwde Reframing Methodiek gehanteerd. Op basis van interviews met cliënten, familie, begeleiders en experts, literatuurstudie en meeloopdagen ontstonden er 10 clusters die elk een facet beschrijven van de toekomstige context van mensen met een lichte tot matige verstandelijke beperking.
Uiteindelijk leidde het onderzoek tot een aantal kansrijke concepten, waarvan VraagApp er een was. Deze app biedt mensen met een cognitieve beperking de mogelijkheid om alledaagse vragen te stellen aan een community van vrijwilligers. VraagApp is vanaf september 2017 verkrijgbaar.
De 10 clusters zullen over een aantal weken verspreid als blog verschijnen:
- Het ping pong perspectief
- Lost in translation
- Doing good is hip
- De formule van waardigheid
- Structuur als een kaartenhuis
- De maatschappij sluit jou buiten en jij sluit de maatschappij buiten
- De transitie van het vangnet
- De toekomst is nu
- Trots ervaren
- De flexibele samenleving
—————
Iedere week blog ik over de ontwikkelingen rond VraagApp. Kijk voor een overzicht van alle blogs op www.vraagapp.nl/nieuws of op mijn linkedin-profiel.